Dieta PRO to dieta redukcyjna o umiarkowanej ilości białka i umiarkowanej ilości węglowodanów. Zawiera 40% energii pochodzącej z węglowodanów, 30% energii pochodzącej z białka i 30% energii pochodzącej z tłuszczu.
Fot. pixabay.com
W 2008 r. 50 dorosłych otyłych osób w wieku 40–65 lat zostało zakwalifikowanych do badania oceniającego skuteczność dwóch diet: diety z umiarkowaną ilością węglowodanów (40%) i umiarkowaną ilością białka (30%) – tzw. PRO, oraz diety z dużą ilością węglowodanów (55%) i małą ilością białka (15%) – tzw. CHO.
Obie diety zawierały identyczną ilość tłuszczu – ich udział wynosił 30% energii. Obie grupy pacjentów otrzymały na 4 miesiące gotowy plan żywieniowy, a liczba kalorii dostarczanych w ciągu dnia wynosiła 1700 dla kobiet i 1900 dla mężczyzn.
Różnice w doborze produktów żywnościowych w poszczególnych dietach polegały na tym, że w diecie PRO było więcej mięsa, produktów nabiałowych, jaj i orzechów, a w diecie CHO dominowały produkty węglowodanowe, takie jak chleb, ryż, produkty zbożowe, makaron i ziemniaki. Obie grupy spożywały 5 porcji warzyw i 2–3 porcje owoców dziennie.
Wyniki badań
Po 4 miesiącach stosowania diet zaobserwowano tendencję do utraty większej liczby kilogramów w przypadku stosowania diety PRO niż diety CHO (kolejno: -9,1 ± 0,9 kg vs. -6,9 ± 0,8 kg).
Zmiany w składzie ciała wskazują, że osoby stosujące dietę PRO utraciły więcej tkanki tłuszczowej niż osoby stosujące dietę CHO (kolejno: -6,0±0,6 kg vs. -4,4±0,5 kg).
W przypadku diety o umiarkowanej ilości węglowodanów i umiarkowanej ilości białka zaobserwowano większą poprawę takiego parametru, jak poposiłkowe stężenie insuliny.
Po 4 miesiącach stosowania diety w obu grupach poprawie uległy parametry lipidowe krwi: zaobserwowano tendencję do znaczniejszego zmniejszenia stężenia cholesterolu całkowitego w diecie CHO niż w diecie PRO, stężenie frakcji LDL cholesterolu zmniejszyło się w grupie CHO i nieznacznie zwiększyło w diecie PRO (-6,5% vs. +4,9%), zmniejszenie stężenia triglicerydów było bardziej zaznaczone w przypadku stosowania diety PRO niż diety CHO (-26,8% vs. -7,0%).
Wnioski z badania
Zastosowanie diety o umiarkowanej ilości węglowodanów i umiarkowanej ilości białka zamiast konwencjonalnej diety z dużą ilością węglowodanów i małą ilością białka może zmniejszać ryzyko wystąpienia otyłości. Ponadto dieta ta może okazać się skuteczna w leczeniu zespołu metabolicznego, cukrzycy typu 2 oraz chorób układu sercowo-naczyniowego. Konieczne są jednak dalsze badania mające na celu ustalenie optymalnego składu diety dla osób różniących się pod względem ryzyka rozwoju chorób metabolicznych, a także do określenia mechanizmów komórkowych odpowiedzialnych za tak korzystny efekt zdrowotny.
Pomimo tak korzystnych wyników dla diety PRO należy pamiętać, że nadal brak dużych, wiarygodnych badań oceniających długoterminową skuteczność oraz bezpieczeństwo stosowania tego typu diety.
Warto przypomnieć, że w celu zmniejszenia masy ciała istotne jest głównie ograniczenie kalorii, a nie zmniejszenie podaży poszczególnych składników odżywczych. O ile ocena skuteczności diety bogatobiałkowej po 3 czy 6 miesiącach stosowania daje większą redukcję masy ciała, to w rocznej obserwacji nie zauważa się już takich różnic między dietą bogatobiałkową a bogatowęglowodanową.
Co do ewentualnego niekorzystnego wpływu nadmiernej ilości białka na funkcję nerek, to we wspomnianym badaniu nie było ono oceniane. W jednym z badań podczas rocznego stosowania diety zawierającej 35% białka nie zaobserwowano jej niekorzystnego oddziaływania na funkcję nerek. Pacjent rozpoczynający dietę nie zawsze jest jednak świadomy rzeczywistego stanu zdrowia swoich nerek, a przy nieprawidłowej ich funkcji dieta taka może powodować szybszą progresję przewlekłej choroby.
Ponadto skutkiem diety wysokobiałkowej jest dodatni bilans azotowy i zwiększone wytwarzanie amoniaku, co w konsekwencji także prowadzi do obciążenia wątroby i nerek.
Diety bogatobiałkowe są przeciwwskazane w okresie dojrzewania, ciąży i laktacji; u osób z chorobami nerek i wątroby; u osób ze zwiększoną aktywnością AST i ALT; u osób ze zwiększonym stężeniem kreatyniny i mocznika; w przypadku nietolerancji i alergii pokarmowej na białko.
Plusy diety
- Dieta PRO może być skuteczniejsza w redukcji masy ciała w pierwszej fazie (do 6 mies.) w porównaniu z dietą o większej zawartości węglowodanów (55%) i mniejszą ilością białka (15%). Po rocznej obserwacji nie zauważa się już różnic w zmniejszeniu masy ciała.
- Białka zawarte w diecie dają większe uczucie sytości niż węglowodany.
Minusy diety
- Niedobór błonnika pokarmowego w diecie
- Możliwe niekorzystne oddziaływanie nadmiernych ilości białka na funkcje nerek
- Dodatni bilans azotowy (zwiększone wytwarzanie amoniaku), co również może obciążać nerki i wątrobę
- Może powodować zwiększenie stężenia kwasu moczowego we krwi, a w konsekwencji zaostrzenia przebiegu dny moczanowej