Dieta ubogowęglowodanowa, bogatobiałkowa

Definicja diety ubogowęglowodanowej

Nie istnieje ujednolicona definicja diety ubogowęglowodanowej, ale zazwyczaj w literaturze naukowej opisywana jest jako dieta dostarczająca <130 g węglowodanów na dzień (lub <26% węglowodanów w diecie dostarczającej 2000 kcal/dzień). Inna stosowana definicja diety ubogowęglowodanowej zakłada <20% kalorii pochodzących z węglowodanów, przy stosunkowo dużym udziale dziennego spożycia kalorii z tłuszczów (55–65%) i białka (25–30%).

Fot. pixabay.com

Jako pierwszy dietę ubogowęglowodanową opisał w 1864 roku William Banting. Później stała się ona popularna za sprawą Roberta Atkinsa, który w 1972 roku wydał swoją pierwszą książkę na temat diety ubogowęglowodanowej. Dieta Atkinsa to dieta, która znacząco ogranicza podaż węglowodanów w pierwszej fazie (fazie indukcji) do 20g/dzień, zakłada przy tym nieograniczone spożycie tłuszczu i białka. W Polsce jedną z popularniejszych diet ubogowęglowodanowych, wysokotłuszczowych była dieta Kwaśniewskiego, która wzbudzała dużo kontrowersji w środowiskach medycznych i naukowych, zwłaszcza w latach 90. ubiegłego wieku. Należy podkreślić, że uznano ją za szkodliwą dla zdrowia, głównie z powodu przekroczenia norm spożycia cholesterolu, retinolu i żelaza przy jednoczesnym niedoborze potasu, wapnia, magnezu i witaminy C.

Wpływ diet ubogowęglowodanowych na zdrowie

Dieta ubogowęglowodanowa stała się przedmiotem wielu badań przeprowadzonych w ciągu ostatnich lat. Oceniano przede wszystkim jej wpływ na leczenie otyłości, zaburzeń węglowodanowych i lipidowych.

Popularność diet ubogowęglowodanowych w leczeniu otyłości wynika z tego, że może ona prowadzić do ubytku masy ciała bez konieczności liczenia kalorii i eliminacji wielu potraw lubianych przez pacjentów. W zestawieniu z dietą redukcyjną, która zaleca ograniczenie spożycia tłuszczu i kalorii, może to być argument przemawiający na korzyść diet ubogowęglowodanowych. Należy jednak podkreślić, że w badaniach porównujących wpływ tych diet na redukcję masy ciała, bardzo ważnym czynnikiem prognozującym wielkość jej utraty był stopień jej przestrzegania przez pacjenta.

W badaniach oceniających wpływ składu diety na redukcję masy ciała w okresie do 6 miesięcy stwierdzono większy ubytek masy ciała przy ograniczaniu węglowodanów w porównaniu z ograniczaniem tłuszczów, natomiast po 12 miesiącach nie obserwowano różnic znamiennych statystycznie. Dieta ubogowęglowodanowa wydaje się skuteczniejsza w redukcji stężenia triglicerydów, z kolei diety ubogotłuszczowe wpływały na poprawę stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu frakcji LDL.

Niestety obecnie brakuje długoterminowych badań oceniających skuteczność i bezpieczeństwo stosowania diet ubogowęglowodanowych.

Niebezpieczeństwo związane ze stosowaniem diet ubogowęglowodanowych

Przy niedoborze węglowodanów w diecie we krwi i w moczu pojawiają się ciała ketonowe, czego konsekwencją jest, z jednej strony zahamowanie apetytu, a z drugiej pojawiające się uczucie zmęczenia oraz zaburzenia koncentracji.

Obserwowane podczas stosowania diet ubogowęglowodanowych zmniejszenie masy ciała jest skutkiem zwiększonej utraty wody z organizmu. Niedobór węglowodanów w diecie powoduje, że z hepatocytów i miocytów uwalniany jest glikogen, którego zużycie powoduje także utratę wody z organizmu.

W wyniku stosowania diety ubogowęglowodanowej, która zarazem jest dietą bogatotłuszczową i bogatobiałkową może dojść do nasilenia rozwoju miażdżycy, na skutek wzrostu proaterogennej frakcji cholesterolu LDL. Dodatkowo zwiększa się także stężenie homocysteiny, która jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Nadmierne ilości białka w diecie wpływają niekorzystnie na funkcję nerek, natomiast w wyniku rozpadu nadmiaru puryn może dojść do zwiększenia stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, w efekcie czego może dojść do zaostrzenia przebiegu dny moczanowej.