Pytanie nadesłane do redakcji
Czy w trakcie ciąży można wszystko jeść, czy są jakieś produkty zakazane?
Odpowiedziała
dr n. med. Dorota Szostak-Węgierek
Specjalista zdrowia publicznego
Zakład Medycyny Zapobiegawczej i Higieny
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Ogólne zasady żywienia podczas ciąży są takie same, jak u wszystkich zdrowych ludzi. Jednak pewne zalecenia nabierają w tym czasie szczególnego znaczenia. Dotyczy to m.in. konieczności ograniczania, czy wręcz wykluczenia z jadłospisu pewnych produktów.
Podczas ciąży obowiązuje całkowity zakaz spożywania alkoholu. Może on powodować płodowy zespół alkoholowy (FAS), na który składają się: mała masa urodzeniowa, wady serca, układu kostno-stawowego i moczowego, opóźniony rozwój psychomotoryczny, upośledzenie umysłowe oraz deformacje twarzy. Nie zawsze pod wpływem spożycia alkoholu podczas ciąży rozwija się pełnoobjawowy FAS. Może się zdarzyć, że w wyniku jego spożywania przez matkę u płodu pojawią się niektóre jego elementy, jak wady wrodzone czy zaburzenia neurologiczne. W ostatnich latach podejrzewa się, że niektóre przypadki ADHD mogą być spowodowane spożywaniem alkoholu przez matkę podczas ciąży.
Należy mocno podkreślić, że nie ma bezpiecznej dawki alkoholu, którą ciężarna mogłaby spożywać. Obowiązuje ją całkowity zakaz picia napojów alkoholowych, także słabych, nawet tzw. „piwa bezalkoholowego”. Może ono bowiem zawierać niewielkie ilości etanolu.
Wątróbka dostarcza bardzo dużych ilości witaminy A w postaci retinolu. Zawartość retinolu może w niej osiągać nawet 22000 mcg w 100 g produktu. Maksymalna dawka tej witaminy, którą ciężarna może spożywać bez obaw, to 3000 mcg dziennie. Większe jej ilości mogą powodować poważne wady rozwojowe płodu i utratę ciąży. Dlatego ciężarna nie powinna spożywać wątróbki.
Źródła izomerów trans-nienasyconych kwasów tłuszczowych: twarde margaryny (pakowane w papier), przemysłowo wytwarzane ciasta, ciasteczka, wyroby czekoladowe, chipsy, dania typu fast-food, zupy w proszku.
Izomery trans wpływają bardzo niekorzystnie na metabolizm: podnoszą poziom „złego” cholesterolu (LDL), jednocześnie obniżając stężenie cholesterolu „dobrego” (HDL), zwiększają oporność na insulinę sprzyjając cukrzycy, a podczas ciąży zaburzają rozwój płodu. Dlatego ciężarna powinna ograniczać spożycie wymienionych produktów do minimum. Spożycie dużej ilości kofeiny podczas ciąży może sprzyjać poronieniu i małej masie urodzeniowej dziecka. Dlatego podczas ciąży należy ograniczać picie kawy i mocnej herbaty.
Produkty mogące spowodować infekcje pokarmowe: produkty nieświeże, surowe i niedogotowane mięso i ryby, niedopieczony drób, surowe jajka, a także jajka ugotowane na miękko, sadzone, jajecznica, produkty z dodatkiem takich jaj (desery, domowy majonez), niepasteryzowane mleko i produkty mleczne z niego wytworzone (np. niektóre gatunki serów dojrzewających i pleśniowych i typu feta), niedokładnie umyte warzywa i owoce, żywność skażona zwierzęcymi odchodami. Infekcje pokarmowe są podczas ciąży szczególnie niebezpieczne. Mogą spowodować poronienie, przedwczesny poród, urodzenie martwego dziecka, małą masę urodzeniową dziecka, zakażenie płodu, wady rozwojowe.