Błonnik pokarmowy i jego znaczenie w profilaktyce nowotworu jelita grubego

Związek między sposobem żywienia a rozwojem nowotworów wykazano w wielu badaniach populacyjnych. Ocenia się, że niewłaściwa dieta i nadmierne spożycie alkoholu odpowiadają za około 40% wszystkich nowotworów złośliwych.

Do składników żywności wpływających znacząco na zdrowie należy błonnik pokarmowy, którego główne źródło w diecie stanowią produkty pełnoziarniste, kasze i płatki. Jego znaczne ilości znajdują się także w nasionach roślin strączkowych, suszonych owocach i orzechach. Zgodnie z analizą zawartość błonnika pokarmowego w warzywach waha się od 0,5 do 5,8 g/100 g produktu, a w owocach około 2,0 g/100 g produktu.

Spożycie błonnika pokarmowego a ryzyko wystąpienia nowotworu jelita grubego

Jak wykazano, korzystne działanie błonnika w diecie wiąże się ze zwiększeniem objętości stolca i wiązaniem potencjalnych karcynogenów w świetle jelita. Należy także pamiętać, że błonnik pokarmowy wpływa korzystnie na florę bakteryjną jelit.

Bakterie jelitowe natomiast wywierają wpływ na prawidłowy wzrost, różnicowanie i wymianę enterocytów w jelicie, wykazują ponadto właściwości immunomodulacyjne, wpływają na czynność motoryczną przewodu pokarmowego, a także rozkładają obecne w pożywieniu toksyny i karcynogeny.

W ramach kohortowego badania Swedish Mammography Cohort oceniono związek pomiędzy spożyciem produktów pełnoziarnistych a ryzykiem wystąpienia nowotworu złośliwego jelita grubego u 61 433 kobiet. Podczas ponad 14-letniej obserwacji ten nowotwór rozpoznano łącznie u 805 uczestniczek badania. Wykazano, że spożycie ≥4,5 porcji produktów pełnoziarnistych/dzień powodowało istotne zmniejszenie (o około 1/3) ryzyka zachorowania na raka okrężnicy, w porównaniu ze spożyciem ≤1,5 porcji/dzień. Zaobserwowano także, że u kobiet, których dieta była bogata w błonnik pokarmowy (≥13,6 g/d), ryzyko zachorowania na raka okrężnicy było o 27% niższe niż u kobiet o małym spożyciu tego składnika diety (< 7,4 g/d).

W 2011 roku w czasopiśmie „British Medical Journal” ukazało się zestawienie wyników 25 badań przeprowadzonych w Europie, Stanach Zjednoczonych i Azji, którymi objęto prawie 2 miliony osób, w tym 14 tys. chorych na raka jelita grubego. Na podstawie 16 badań stwierdzono, że zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego o 10 g/dzień zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór jelita grubego o 10%.

W ramach badania The European Prospective Investigation for Cancer and Nutrition (EPIC) przebadano ponad 500 tys. osób z 10 europejskich państw (Dania, Norwegia, Szwecja, Niemcy, Holandia, Francja, Grecja, Włochy, Hiszpania oraz Wielka Brytania). Celem badania była ocena zależności pomiędzy dietą a chorobami nowotworowymi. Z badania wynika, że zwiększenie dziennego spożycia błonnika pokarmowego o 10 g zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego o 13%.

Oczywiście nie należy zapominać, że w profilaktyce chorób nowotworowych istotne jest także utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz aktywności fizycznej, włączenie do jadłospisu warzyw, owoców, nasion roślin strączkowych oraz unikanie nadmiaru czerwonego mięsa (wraz z mięsem przetworzonym), alkoholu i soli.