×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Metody leczenia żywieniowego w chirurgii

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Postępowanie z pacjentem na oddziale chirurgicznym

Każdy pacjent po przyjęciu na oddział chirurgiczny podlega ocenie odżywienia. Po stwierdzeniu wskazań do rozpoczęcia leczenia żywieniowego lekarz zaplanuje interwencję żywieniową. Po pierwsze należy wybrać drogę, którą dostarczane będą składniki odżywcze.


Fot. iStock.com

Istnieją dwie drogi podania składników odżywczych, czyli zastosowanie leczenia żywieniowego dojelitowo do przewodu pokarmowego lub pozajelitowo, czyli dożylnie. Możliwe jest także leczenie żywieniowe jednym i drugim sposobem równocześnie.

Leczenie żywieniowe należy zawsze rozpoczynać od żywienia dojelitowego, uznawanego za najbardziej fizjologiczny sposób żywienia. Wszystkie składniki pokarmowe podawane są wtedy do przewodu pokarmowego i mogą to być takie metody, jak:

  • wzbogacanie codziennych pokarmów,
  • stosowanie doustnych suplementów pokarmowych,
  • żywienie przez zgłębnik zakładany do żołądka lub przetokę odżywczą.

Pomimo że leczenie dojelitowe jest najbardziej fizjologicznym sposobem podania składników odżywczych to istnieją pewne przeciwwskazania do jego zastosowania i są to, m.in. przeszkody w jelitach lub niedrożność jelit, ciężki wstrząs oraz niedokrwienie jelit.

Lekarz zaleca pacjentom, którzy przed zabiegiem operacyjnym nie dostarczają odpowiedniej ilości energii do korzystania z doustnych suplementów pokarmowych. Są to specjalne preparaty (tzw. diety przemysłowe), które nadają się do picia, mają różne smaki i są stosowane zwykle jako uzupełnienie niewystarczającego odżywiania w sposób tradycyjny. Ważne jest, aby stosować je wyłącznie na zlecenie i pod nadzorem lekarza.

U osób, u których szybki powrót po operacji do żywienia doustnego będzie niemożliwy, rozpoczyna się wczesne żywienie przez zgłębnik. Zdarza się to często u pacjentów po rozległych zabiegach w obrębie głowy, szyi i przewodu pokarmowego z powodu choroby nowotworowej. Inna sytuacja, w której należy zastosować wczesne żywienie przez zgłębnik to chorzy z widocznymi objawami niedożywienia w trakcie zabiegu operacyjnego oraz pacjenci, którzy przyjmując pokarm doustnie nie zapewniają pokrycia minimum 60% dziennego zapotrzebowania na energię przez czas dłuższy niż 10 dni. Wśród niedożywionych pacjentów onkologicznych przed zabiegiem operacyjnym stosuje się leczenie żywieniowe (najlepiej dojelitowe). Leczenie takie trwa zazwyczaj 10–14 dni. Powód, dla którego stosuje się takie postępowanie, to zmniejszenie powikłań pooperacyjnych nawet o 20%.

Postępowanie z pacjentem tuż przed zabiegiem operacyjnym

W większości przypadków pozostawanie na czczo od północy w dniu zabiegu jest niepotrzebne. Pacjenci przed planowanymi zabiegami, u których nie stwierdza się istotnego ryzyka zachłyśnięcia, mogą pić klarowne płyny do 2 h oraz spożywać pokarmy do 6 h przed operacją.

Żywienie przez przewód pokarmowy

  1. Żywienie dożołądkowe
  2. To podawanie pokarmu przez założony do żołądka zgłębnik. Stosuje się diety przemysłowe, które można podawać na kilka sposobów: metodą bolusów: czyli 5–6 razy w ciągu dnia podaje się porcje po 200–300 ml lub metodą mikrobolusów: podaż porcji po 50–100 ml.

    Dwie powyższe metody wymagają kontroli zalegania żołądkowego i zazwyczaj zasysa się treść żołądka z użyciem strzykawki. Jeżeli obserwuje się zaleganie ilości większej niż 200 ml, należy zrezygnować z podania kolejnej porcji, a następnie skontrolować ilość zalegania ponownie.

    Można stosować także metodę wlewu ciągłego.

  3. Żywienie dojelitowe
  4. Taki rodzaj żywienia można prowadzić jedynie za pomocą wlewu ciągłego.

    W razie braku możliwości zastosowania leczenia żywieniowego przez przewód pokarmowy lekarz podejmie decyzje o żywieniu pozajelitowym (czyli dożylnie).

    Żywienie pozajelitowe prowadzi się nie tylko wtedy, gdy pacjent w ogóle nie może się odżywiać przez przewód pokarmowy, ale również wówczas, gdy podawanie tą drogą jest niewystarczające. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów poważnie chorych.

Żywienie z pominięciem przewodu pokarmowego

  1. Żywienie pozajelitowe
  2. Polega na dostarczeniu bezpośrednio do układu krążenia z pominięciem przewodu pokarmowego wszystkich substancji odżywczych.

    Żywienie pozajelitowe podaje się zazwyczaj do naczynia krwionośnego o dużej średnicy, zwykle do żyły głównej górnej lub do prawego przedsionka serca (przez żyłę szyjną lub podobojczykową) i wtedy można zaspokoić całkowite zapotrzebowanie żywieniowe pacjenta. Przy przedłużającym się żywieniu pozajelitowym stosuje się cewnik tunelizowany, czyli przeprowadza się kanał utworzony w tkance podskórnej lub port.

    Żywienie pozajelitowe można podawać także do żyły obwodowej, czyli do żyły na dłoni lub przedramieniu, a w sytuacji gdy jest to niemożliwe, można je podać do żyły kończyny dolnej. Niestety taki sposób podawania składników nie zabezpiecza całkowicie potrzeb żywieniowych organizmu. Z tego też powodu z tej drogi dostępu korzysta się w celu uzupełnienia niewystarczającego żywienia dojelitowego.

    Mieszanki do żywienia pozajelitowego podaje się jako kompletne preparaty w workach typu „wszystko w jednym” czyli w jednym worku zmieszane są wszystkie niezbędne substancje odżywcze – aminokwasy, glukoza, emulsje tłuszczowe, elektrolity, witaminy, pierwiastki śladowe i woda.

01.06.2017
Zobacz także
  • Dieta u osób ze stomią – zalecenia ogólne
  • Niedożywienie pacjentów onkologicznych
  • Dieta w okresie rekonwalescencji
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta