Dieta w erozji zębów

Erozja zębów jest procesem chemiczno-mechanicznym, który prowadzi do stopniowej utraty tkanek twardych zęba. Proces ten zachodzi bez udziału bakterii polega na chemicznym rozpuszczaniu powierzchni szkliwa i zębiny. W konsekwencji prowadzi do utraty morfologii oraz kształtu zęba.

Fot. pixabay.com

Czynniki wywołujące erozję zębów

Zęby narażone są na działanie licznych czynników chemicznych i fizycznych, które w różnym stopniu przyczyniają się do utraty twardych tkanek. Kwasy, które powodują erozję mogą mieć pochodzenie zarówno endogenne, jak i egzogenne.

Wśród czynników endogennych najczęściej wymienia się:

• refluks żołądkowo-przełykowy,
• chroniczne wymioty (choroby układu pokarmowego, zaburzenia odżywiania np. bulimia),
• choroby powodujące upośledzenie wydzielania śliny lub stany powodujące obniżenie jej zdolności buforowych.

W przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego czynnikiem ryzyka jest przewlekłe narażenie zębów na kwas żołądkowy. O narażeniu zębów na powstawanie zmian erozyjnych decyduje także jakość i ilość produkowanej śliny. Jest ona odpowiedzialna za tworzenie ochronnego biofilmu, który chroni szkliwo przed niekorzystnym działaniem kwasów pochodzących z produktów żywnościowych. Ponadto ślina zawiera jony wapnia, fosforanowe i fluorowe, dzięki czemu umożliwia remineralizację szkliwa. Jej korzystny udział przejawia się także w rozcieńczaniu i usuwaniu kwasów z jamy ustnej oraz ich neutralizacji.

Z kolei do czynników egzogennych w pierwszej kolejności zalicza się:

• spożycie kwasów pochodzących z posiłków i napojów,
• przyjmowanie leków, których działaniem ubocznym jest suchość jamy ustnej i zaburzenia pH śliny
• uwarunkowania środowiskowe lub zawodowe (np. narażenie na chlorowaną wodę w basenie, u osób zajmujących się zawodowo pływaniem).

Produkty żywnościowe sprzyjające erozji zębów

Spośród produktów żywnościowych główną rolę w rozwoju erozji zębów odgrywają kwaśne produkty spożywcze, a zwłaszcza owoce cytrusowe, soki owocowe, herbaty owocowe oraz różnego rodzaju napoje (smakowe gazowane i niegazowane, napoje energetyzujące, napoje dla sportowców).

Ryzyko powstania zmian erozyjnych jest tym większe, im więcej spożywamy produktów kwaśnych oraz im dłużej przebywają one w jamie ustnej. Z tego punktu widzenia bardziej wskazane jest szybkie picie dość dużymi łykami niż sączenie napoju przez długi czas.

Obserwacje wskazują także, że pomocne może być picie kwaśnych napojów przez słomkę, pod warunkiem, że znajduje się ona przy podniebieniu, a nie jest układana na zębach. Czas spożycia napoju, w trakcie lub bezpośrednio po posiłku, gdy przepływ śliny jest zmniejszony zwiększa erozyjny potencjał napojów.

Ponadto o wysokim potencjale erozyjnym, decyduje także małe pH i duża pojemność buforowa danego produktu żywnościowego. Należy podkreślić, że potencjału erozyjnego, nie należy rozpatrywać tylko na podstawie pH, choć jest to istotny wskaźnik. Istnieją produkty spożywcze, których pH jest stosunkowo niskie, natomiast z powodu dużej zawartości wapnia nie uznaje się ich za produkty powodujące erozję (np. mleko i jogurt).

Jak zapobiegać erozji zębów?

Z żywieniowego punktu widzenia ważne jest kontrolowanie spożycia kwaśnych napojów i kwaśnych produktów żywnościowych w diecie. Warto poinformować pacjenta, że należy je zastąpić wodą, mlekiem lub fermentowanymi produktami mlecznymi. Niewskazane są także wszelkie gazowane i niegazowane napoje smakowe.

Nie zaleca się także szczotkowania zębów bezpośrednio po spożyciu kwaśnej żywności lub napojów. Przyspiesza to utratę twardych tkanek zęba, które uprzednio zostały osłabione (rozmiękczone) działaniem kwasów. Wskazane jest przepłukanie jamy ustnej wodą, a z umyciem zębów należy odczekać około godziny.

Ponadto należy przestrzegać zaleceń stomatologa dotyczących higieny jamy ustnej (technika szczotkowania, twardość szczoteczki, dobór odpowiedniej pasty).