Pytanie nadesłane do redakcji
Czy należy jeść jeden ciepły posiłek dziennie? Jak to właściwie jest - czy w ogóle musimy jeść coś ciepłego w ciągu dnia, czy nie jest to potrzebne naszemu organizmowi. Są na to jakieś naukowe wytłumaczenia?
Odpowiedziała
mgr Paulina Jamrozik
dietetyk
Gabinet Dietetyczny „MEDIS”
Zazwyczaj nie przywiązujemy szczególnej wagi do temperatury spożywanych posiłków. Temperatura i skład posiłku wpływają znacząco na smak potraw i uczucie sytości (szybkość opróżniania żołądka). Potrawy są bardziej atrakcyjne smakowo, gdy są gorące i bogate w tłuszcz. To właśnie obróbka termiczna wydobywa z dania cały jego aromat i pobudza żołądek do wydzielania soków trawiennych. Największe atrakcje smakowe zapewni temperatura pokojowa posiłku. Temperatura ciepłych potraw najkorzystniejsza dla naszego żołądka i układu trawiennego to przedział 65-70°C, a dla zup 75°C (daje uczucie sytości).
Spożywanie potraw o zbyt wysokiej temperaturze może nam zaszkodzić, zwłaszcza potraw zawierających sporo tłuszczu, ponieważ tłuszcz podtrzymuje wysoką temperaturę potrawy. Wysoka temperatura będzie oddziaływała na śluzówkę jamy ustnej, przełyku i żołądka, mocno ją podrażniając. Szczególnie istotna jest prawidłowa temperatura posiłku w stanach chorobowych, przykładowo:
- ostry nieżyt jelit - zalecane jest podawanie płynów o temperaturze umiarkowanej,
- zaparcie nawykowe spastyczne - zalecane jest spożywanie pokarmów o temperaturze umiarkowanej, picie wody z miodem o temperaturze pokojowej,
- przewlekłe choroby wątroby bez encefalopatii - zalecane są posiłki małe objętościowo, podawane 5-7 razy dziennie, o temperaturze około 40°C,
- choroba refluksowa przełyku - zaleca się umiarkowaną temperaturę posiłków,
- choroba wrzodowa - ważnym czynnikiem jest temperatura spożywanych posiłków - nie mogą być ani zbyt zimne, ani zbyt gorące, gdyż skrajne temperatury mogą powodować przekrwienie błony śluzowej żołądka.
Z kolei spożywając potrawy o niskiej temperaturze, zmuszamy organizm do wysiłku, a mianowicie do ogrzania tego, co zjedliśmy. Istnieje obecnie moda na spożywanie zimnych posiłków wśród osób walczących ze zbędnymi kilogramami. Nie zapominajmy jednak, że to ciepły posiłek ma większą siłę sycącą niż zimny. Jeśli zatem w naszej diecie ubogoenergetycznej znajduje się za dużo zimnych potraw, wówczas może nam doskwierać uczucie niedosytu, co może skutkować zjadaniem większej ilości kalorii. Najzdrowsze zatem wydaje się pomijanie ekstremalnie gorących i ekstremalnie zimnych posiłków.
Nie zapominajmy o prawidłowym sposobie przyrządzania potraw ciepłych - poniżej kilka wskazówek.
- Potrawy z warzyw powinny być spożywane bezpośrednio po przygotowywaniu. Długie ich przetrzymywanie w podwyższonej temperaturze sprzyja powstawaniu szkodliwych związków, np. o charakterze nitrozoamin.
- Warzywa i owoce należy gotować w możliwie najmniejszej ilości wody oraz wrzucać je do wrzątku i nie przedłużać czasu gotowania.
- Gotowanie warzyw i owoców powinno się odbywać w naczyniach przykrytych w celu zmniejszenia dostępu powietrza. Wyjątek stanowią warzywa kapustne, które gotuje się w naczyniach odkrytych do momentu zagotowania, w celu umożliwienia ulotnienia się lotnych składników nieodżywczych.
- Mrożonki warzywne i owocowe, a także potrawy mrożone z udziałem mięsa lub ciasta należy poddawać obróbce termicznej bez uprzedniego rozmrażania.
- Mleko po zagotowaniu należy schłodzić i zawsze przechowywać w lodówce.
- Świeże mięso przeznaczone do smażenia należy kłaść na rozgrzany tłuszcz. Unikniemy wówczas wycieku soku z mięsa, straty składników odżywczych oraz nadmiernego nasiąkania mięsa tłuszczem.
- Obróbka termiczna produktów białkowo-węglowodanowych lub białkowo-tłuszczowych nie powinna być drastyczna, gdyż sprzyja to powstawaniu złożonych związków szkodliwych dla zdrowia (m.in. akrylamidu).
- Tłuszcze nie mogą być poddawane długiej i drastycznej obróbce termicznej, ponieważ wpływa to na ich rozkład, unieczynnienie znajdujących się w nich witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i wytworzenie substancji szkodliwych dla zdrowia.
