Pytanie nadesłane do redakcji
Jakie są skutki niedoboru fosforu w organizmie?
Odpowiedział
dr hab. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Fosfor jest niezbędnym składnikiem ludzkiej diety, makroelementem koniecznym do funkcjonowania każdej komórki. Wchodzi w skład kości, zębów, kwasów nukleinowych (DNA, RNA) oraz wielu ważnych związków wysokoenergetycznych, takich jak ATP czy fosfokreatyna.
Niedobór fosforu może być spowodowany niedożywieniem, zaburzeniami wchłaniania (np. niedobór wit. D), niektórymi zespołami metabolicznymi (np. odstawienie alkoholu, alkaloza, dna) oraz nadmiernym wydalaniem z moczem.
Wszystkie postacie niedoboru charakteryzują się hipofosfatemią, czyli małym stężeniem rozpuszczalnych fosforanów w surowicy krwi. Kryteria rozpoznania niedoboru fosforanów zależą od wieku i wynoszą: umiarkowana hipofosfatemia - 1-2,5 mg/dl (0,32-0,8 mmol/l), ciężka <1 mg/dl (0,32 mmol/l).
Objawy hipofosfatemii dotyczą głównie mięśni i układu nerwowego. Przy znacznych niedoborach może dochodzić do rozpadu komórek mięśni i erytrocytów z powodu braku ATP. Objawy kliniczne niedoboru fosforu, jeśli w ogóle występują (niedobór jest zwykle utajony), mogą obejmować: osłabienie, bóle mięśni, bóle kości, wymioty, zaburzenia oddychania i zaburzenia neurologiczne (np. porażenia, parestezje, zaburzenia świadomości, dezorientacja, nudności, drgawki). Przewlekły niedobór fosforanów, który zwykle towarzyszy niedoborowi witaminy D może manifestować się miopatią proksymalną, osłabieniem i bólami kości.
Z kolei zbyt dużo fosforanów prowadzi do biegunki i zwapnień tkanek miękkich, jak też może zakłócać wykorzystanie żelaza, wapnia, magnezu i cynku.
Fosfor powszechnie występuje w wielu produktach żywnościowych, głównie w postaci fosforanów. W fosforany bogate jest czerwone mięso (1600 mg/kg), produkty mleczne (ok. 900 mg/kg), ryby (4000 mg/kg), drób (2100 mg/kg), pieczywo i inne produkty zbożowe (ok. 900 mg/kg).
