×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Dieta w chemioterapii

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Odpowiedni sposób odżywiania jest niezwykle istotny w celu właściwego funkcjonowania organizmu. Osłabiony chorobą i terapią pacjent potrzebuje dobrze zbilansowanej diety. Zarówno chemioterapia, jak i radioterapia zabijając komórki nowotworowe, oddziałują także na zdrowe komórki narządów sąsiadujących z nowotworem. Może się to wiązać z występowaniem pewnych skutków ubocznych. Można je częściowo zminimalizować poprzez odpowiednio skomponowaną dietę.

Właściwe odżywianie się podczas leczenia przeciwnowotworowego przynosi wiele korzyści:

  • lepsze samopoczucie i zminimalizowanie odczuwania skutków ubocznych,
  • więcej sił i energii,
  • utrzymanie masy ciała na stałym poziomie,
  • zmniejszenie ryzyka infekcji,
  • szybszy powrót do sił.

Chemioterapia jest jedną z podstawowych metod leczenia nowotworu. Leczenie odbywa się z pomocą naturalnych i syntetycznych leków zwanych cytostatykami. Cytostatyki wykazują działanie toksycznie na komórki nowotworowe. Działają poprzez zaburzenie cyklu komórkowego nowotworu, prowadząc do śmierci komórki lub hamują rozwój i podział komórek nowotworowych.

Zastosowanie chemioterapii może się jednak wiązać z wystąpieniem pewnych nieprawidłowości takich jak:

  • utrata apetytu,
  • ból i nadwrażliwość jamy ustnej i gardła,
  • suchość w ustach,
  • problemy z zębami i dziąsłami,
  • zmiany odczuwania smaku i zapachu, metaliczny posmak w ustach, potrawy wydaja się bardziej gorzkie lub bardziej słone,
  • nudności,
  • wymioty,
  • biegunki,
  • zaparcia,
  • osłabienie.

Oczywiście nie każdy odczuwa skutki uboczne. Różny może być także ich przebieg oraz nasilenie. Jest wiele czynników decydujących o tym, w jaki sposób tolerujesz leczenie: rodzaj nowotworu, umiejscowienie zmiany, rodzaj i czas trwania terapii, dawki stosowanej chemioterapii. Część skutków ubocznych można w pewnym stopniu kontrolować. Większość znika wraz z czasem trwania terapii bądź po zakończeniu jej.

Kilka podstawowych rad, o których warto pamiętać

  • postaraj się aby w lodówce były Twoje ulubione produkty. Zaopatrz się w takie artykuły, które lubisz jeść nawet gdy jesteś chory,
  • gotuj na zapas a przygotowane posiłki przechowuj w zamrażarce. Gdy poczujesz się gorzej i zabraknie Ci sił na gotowanie obiadu, wystarczy, że go podgrzejesz,
  • nie krępuj się prosić o pomoc. Jeśli nie masz sił na robienie zakupów czy przygotowywanie posiłków, poproś o pomoc rodzinę lub przyjaciół,
  • jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące właściwego sposobu odżywiania porozmawiaj na ten temat z lekarzem, pielęgniarką lub dietetykiem.

Poniżej znajduje się kilka przydatnych rad, jak radzić sobie z sytuacjami, które mogą towarzyszyć leczeniu.

Utrata apetytu - jak sobie z nią radzić?

  • należy próbować nowe produkty. Z uwagi na to, że leczenie przeciwnowotworowe może zmieniać odczuwanie smaku i zapachu może się okazać, że nawet produkty, które do tej pory nie należały do ulubionych, będą smakowały,
  • jeśli utrata apetytu zdarza się okazjonalnie, wyjątkowo można pozwolić sobie na odstępstwo i zjeść coś niekoniecznie zdrowego np. batonik czekoladowy; należy się jednak starać, aby to nie było działanie rutynowe,
  • ulubione produkty można jeść o każdej porze dnia; jeśli np. produkty śniadaniowe przypadły pacjentowi szczególnie do gustu, można zjeść je dodatkowo na podwieczorek,
  • zaleca się jedzenie w towarzystwie rodziny i przyjaciół. Posiłek w miłym gronie zawsze lepiej smakuje,
  • zaleca się spożywanie kilku małych posiłków (nawet 6-8) zamiast 3 głównych,
  • zaleca się regularne jedzenie, co 3-4 godziny - nie czekaj aż poczujesz głód,
  • jeśli obserwujesz, że jesteś szczególnie głodny w godzinach porannych, spraw aby śniadanie było Twoim najobfitszym posiłkiem,
  • zachowaj aktywność fizyczną dostosowaną do Twoich możliwości lub posiłek poprzedź spacerem; ruch i świeże powietrze zaostrza apetyt,
  • rozważ wprowadzenie specjalnych preparatów żywieniowych przeznaczonych dla pacjentów onkologicznych,
  • pij między posiłkami, a nie z posiłkiem - pijąc podczas posiłków może się zdarzyć, że zbyt szybko poczujesz się pełny.

Ból i nadwrażliwość jamy ustnej i gardła - jak sobie z tym radzić?

  • w okresie nasilenia problemów z jamą ustną, rozdrabniaj posiłki,
  • dbaj o higienę jamy ustnej używając szczoteczek z miękkim włosiem i łagodnych past do zębów,
  • unikaj kwaśnych owoców i soków cytrusowych,
  • unikaj ostrych przypraw i pikantnych posiłków.

Nudności i wymioty – jak sobie z nimi radzić?

  • unikaj jedzenia zbyt gorącego lub zbyt zimnego,
  • unikaj przygotowywania potraw o mocno zarysowanym smaku: zbyt słodkie, zbyt słone, zbyt ostre,
  • jedz regularnie posiłki, o małej objętości tak, aby nie dopuścić do uczucia przejedzenia,
  • jeśli powyższe wskazówki nie przynoszą poprawy, spytaj lekarza o możliwość przepisania środków przeciwwymiotnych.

Biegunka - jak sobie z nią radzić?

  • pij duże ilości płynów: najlepiej około 8 szklanek dziennie,
  • zwróć uwagę, czy nie obserwujesz u siebie objawów odwodnienia: widoczne zmniejszenie ilości oddawanego moczu, intensywniejszy zapach i kolor moczu, bóle i zawroty głowy, suchość w jamie ustnej, przyspieszone tętno,
  • zrezygnuj z produktów mogących nasilać biegunki, takie jak: mleko i produkty mleczne, produkty bogate w błonnik pokarmowy,
  • unikaj potraw ciężkostrawnych, z dużą ilością tłuszczu,
  • spożywaj produkty będące dobrym źródłem potasu: banany, pomidory,
  • jeśli objawy są uciążliwe zapytaj lekarza o przyjmowanie środków kontrolujących biegunkę.

Zaparcia - jak sobie z nimi radzić?

  • postaraj się spożywać posiłki regularnie, w stałych porach,
  • idź do toalety, gdy tylko poczujesz potrzebę (powstrzymywanie się może prowadzić do zaparć nawykowych)
  • pij 8-10 szklanek wody dziennie(uprzednio skonsultuj ten fakt z lekarzem)
  • jeśli nie ma przeciwwskazań, stosuj dietę bogatoresztkową, z produktami bogatymi w błonnik pokarmowy:
    • pieczywo pełnoziarniste,
    • płatki owsiane,
    • owoce suszone,
    • grube kasze,
    • warzywa i owoce surowe lub gotowane, spożywane ze skórką.
    Wprowadzaj te produkty do diety stopniowo, aby uniknąć problemów z przewodem pokarmowym takich jak: gazy, bóle kurczowe brzucha

Zmiany odczuwania smaku i zapachu - jak sobie z tym radzić?

  • używaj naturalnych, ziołowych przypraw - pomogą zneutralizować to metaliczny posmak w ustach

dr n. med. Dominika Wnęk
Dietetyk, wieloletni pracownik Zakładu Biochemii Klinicznej UJ CM oraz aktywny uczestnik trzech ramowych programów Unii Europejskiej: Lipgene, NuGO oraz Bioclaims. Wielokrotny wykładowca w ramach kursów doskonalących dla dietetyków realizowanych przez Polskie Towarzystwo Dietetyki.
Zainteresowania badawcze skupiają się głównie na zagadnieniach dotyczących otyłości i wpływu składników diety na ekspresję genów i procesy komórkowe (nutrigenomika). Swoje doświadczenie w leczeniu otyłości zdobywała, pracując w Poradni Leczenia Zaburzeń Lipidowych i Otyłości, działającej przy Zakładzie Biochemii Klinicznej UJ CM oraz jako uczestniczka licznych kursów i konferencji organizowanych w kraju i za granicą.
Obecnie związana jest z wydawnictwem Medycyna Praktyczna, gdzie pełni funkcję redaktora w serwisie „Dieta i ruch”.

02.08.2021
Zobacz także
  • Żywienie w chorobie nowotworowej
  • Leczenie systemowe
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zalecenia żywieniowe w ostrym i przewlekłym zapaleniu wątroby
  • Dieta u osób ze stomią – zalecenia ogólne
  • Regeneracja i oczyszczanie wątroby – czy wspomaganie jest potrzebne?
  • Dieta w stwardnieniu rozsianym
  • Dieta bezglutenowa
  • Nowotwór - co to, rozwój, podział
  • Zalecenia żywieniowe dla pacjentów z wyrównaną i niewyrównaną marskością wątroby
  • Dieta w chorobie Parkinsona
  • Dieta w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby
  • Dieta w chorobie zwyrodnieniowej stawów – czy można odbudować chrząstkę stawową?
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta