×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

6 powodów, dla których warto włączyć olej rzepakowy do diety

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Od lat obserwuje się tendencję do spożywania coraz mniejszej ilości tłuszczów zwierzęcych. Wzrasta natomiast spożycie olejów roślinnych, w tym oleju rzepakowego, które uważa się za bardziej wartościowe, ponieważ dostarczają cennych, nienasyconych kwasów tłuszczowych.


Fot. pixabay.com

Olej rzepakowy na cenzurowanym

Aż do lat 70. XX wieku odradzano spożycie oleju rzepakowego, ponieważ zawierał on kwas erukowy, wykazujący niekorzystny wpływ na pracę serca.

Sytuacja uległa zmianie, kiedy udało się wyhodować, początkowo w Kanadzie, a następnie w Polsce podwójnie ulepszone, inaczej dwuzerowe odmiany rzepaku. Olej otrzymany z tych upraw praktycznie nie zawierał kwasu erukowego (zawartość nie przekraczała 1%). Nad wyhodowaniem takiej odmiany rzepaku pracowali także polscy naukowcy, m.in. prof. Jana Krzymański z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Poznaniu. Warto podkreślić, że odmiany te uzyskano bez stosowania metod inżynierii genetycznej.

Po wprowadzeniu do praktyki rolniczej powyższych odmian olej rzepakowy uważa się za jeden z najcenniejszych tłuszczów jadalnych.

Dlaczego warto włączyć olej rzepakowy do diety? Powodów jest kilka.

Unikalny skład kwasów tłuszczowych

Olej rzepakowy zawiera niewielką ilość nasyconych kwasów tłuszczowych. Ponadto skład i wzajemne proporcje kwasów tłuszczowych w oleju rzepakowym korzystnie wpływają na zdrowie człowieka, cechuje je bowiem duża zawartość kwasu oleinowego oraz tzw. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) – kwasu linolowego (n-6) i kwasu α-linolenowego (n-3). Kwasy te działają korzystnie na gospodarkę lipidową, zmniejszając stężenie cholesterolutriglicerydów we krwi.

Korzystny stosunek kwasów n-6 do n-3

Z żywieniowego punktu widzenia istotna jest zarówno ilość kwasów, jak i stosunek kwasów tłuszczowych n-6 do n-3. Na przykład przy zbyt dużym spożyciu kwasu linolowego (n-6) nasila się jego konwersja do kwasu arachidonowego, którego metabolity w nadmiernych ilościach działają w organizmie prozapalnie i prozakrzepowo. W oleju rzepakowym stosunek n-6 do n-3 wynosi 2:1 i uważa się, że są to proporcje prawie idealne.

Olej rzepakowy jako źródło tokoferoli

Tokoferole zalicza się do biologicznie czynnych antyoksydantów, które chronią organizm przed wolnymi rodnikami, a w konsekwencji przed stresem oksydacyjnym, uważanym za jeden z czynników wywołujących liczne choroby, m.in. o podłożu zapalnym – miażdżycę i cukrzycę. Wolne rodniki uszkadzają ponadto błony komórkowe oraz zaburzają przebieg procesów metabolicznych, co może prowadzić do rozwoju nowotworów.

Zawartość tokoferoli jest istotna także z innego powodu. W przypadku oleju rzepakowego, w którym znajdują się kwasy wielonienasycone (kwas α-linolenowy), tokoferole (a zwłaszcza γ-tokoferol) zapobiegają niekorzystnemu jełczeniu oleju w wyniku utleniania.

Olej rzepakowy jako źródło steroli roślinnych

Sterole roślinne, zwane inaczej fitosterolami, to związki, które zmniejszają stężenie cholesterolu całkowitego we krwi. Ta właściwość wiąże się z hamowaniem jego wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Olej rzepakowy zawiera: ß-sitosterol, kampesterol oraz brassikasterol. Ten ostatni jest charakterystyczny dla roślin z rodziny Brassicacea, do których zalicza się właśnie rzepak (Brassica napus).

Olej rzepakowy jako źródło polifenoli

Związki polifenolowe mają zdolność wychwytywania wolnych rodników, a także – współdziałając z tokoferolami – zapobiegają utlenianiu olejów roślinnych. Olej rzepakowy zawiera na przykład sinapinę.

Olej rzepakowy jako źródło ß-karotenu

ß-karoten, inaczej prowitamina A, należy do grupy tzw. karotenoidów, czyli substancji odpowiedzialnych za kolor produktów żywnościowych. Ponadto ß-karoten jest antyoksydantem, który zapobiega negatywnemu wpływowi wolnych rodników, a także wspomaga prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku oraz wzmacnia odporność.

100 g oleju rzepakowego zawiera 550 µg ß-karotenu. Dla porównania: ta sama ilość oliwy z oliwek dostarcza 37 µg ß-karotenu.

Porównanie składu chemicznego oleju rzepakowego i oliwy z oliwek

zawartość kwasów tłuszczowych
SFA: nasycone kwasy tłuszczowe MUFA:kwas oleinowy PUFA n-6: kwas linolowy PUFA n-3: kwas α-linolenowystosunek n-6 do n-3
olej rzepakowy 7% 62% 20% 10% 2:1
oliwa z oliwek 15% 75% 9% 1% 9:1

Piśmiennictwo:

1.Gugała M., Zarzecka K., Sikorska A.: Prozdrowotne właściwości oleju rzepakowego. Postępy Fitoterapii 2/2014.
2.www.pokochajolejrzepakowy.eu
dr n. med. Dominika Wnęk
Dietetyk, wieloletni pracownik Zakładu Biochemii Klinicznej UJ CM oraz aktywny uczestnik trzech ramowych programów Unii Europejskiej: Lipgene, NuGO oraz Bioclaims. Wielokrotny wykładowca w ramach kursów doskonalących dla dietetyków realizowanych przez Polskie Towarzystwo Dietetyki.
Zainteresowania badawcze skupiają się głównie na zagadnieniach dotyczących otyłości i wpływu składników diety na ekspresję genów i procesy komórkowe (nutrigenomika). Swoje doświadczenie w leczeniu otyłości zdobywała, pracując w Poradni Leczenia Zaburzeń Lipidowych i Otyłości, działającej przy Zakładzie Biochemii Klinicznej UJ CM oraz jako uczestniczka licznych kursów i konferencji organizowanych w kraju i za granicą.
Obecnie związana jest z wydawnictwem Medycyna Praktyczna, gdzie pełni funkcję redaktora w serwisie „Dieta i ruch”.
19.04.2023
Zobacz także
  • Dobre i złe tłuszcze w diecie
  • Masło czy margaryna - co jest zdrowsze?
  • Na jakim oleju smażyć?
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta