Spirulina - wartość odżywcza i suplementacja

Nazwą spirulina określa się jeden ze składników powszechnie stosowanych suplementów diety. Z punktu widzenia systematyki, do niedawna jednokomórkowiec Spirulina platensis zaliczano do grupy glonów. Obecnie zalicza się go do bakterii z rodzaju Arthrospira.

Co to jest spirulina?

W internecie można znaleźć wiele informacji o wielokierunkowym działaniu spiruliny, jednak warto podkreślić, że nie ma dowodów naukowych wskazujących na jej skuteczność w leczeniu różnych chorób.

Spirulina ma dużą zdolność do adaptacji, nawet w bardzo trudnych warunkach środowiskowych. Bez przeszkód może się rozwijać zarówno w środowisku o zasadowym pH, jak i w środowisku wodnym o dużym stężeniu soli.

Na dużą skalę spirulinę pozyskiwano z hodowli morskich już w latach 70. XX wieku – głównie w Azji i Ameryce Północnej. W produkcji suplementów diety najczęściej wykorzystuje się gatunki Arthrospira platensis oraz Arthrospira maxima.

Wartość odżywcza spiruliny

Jeśli chodzi o zawartość podstawowych składników odżywczych, spirulina zawiera najwięcej białka: 100 g produktu zawiera około 57 g białka. Białko spiruliny cechuje wysoka wartość odżywcza, z uwagi na zawartość aminokwasów egzogennych. Trudno znaleźć inny produkt, który charakteryzowałby się tak dużym udziałem białka: w mięsie zawartość białka może się wahać w granicach 11–23%. Z kolei produkty roślinne zawierają go przeciętnie 1–2% (wyjątek stanowią tu: groszek zielony – 6%, brukselka – 5% oraz groch, fasola, soczewica i soja – 21–25% białka). Powszechnie spożywane produkty zbożowe zawierają średnio 7–14% białka.

W obrębie kwasów tłuszczowych spirulina charakteryzuje się dużą zawartością jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Lipidy te korzystnie wpływają na układ sercowo-naczyniowy.

Spirulina zawiera także duże ilości potasu, sodu, fosforu, magnezu, wapnia i żelaza. Wśród witamin zwraca uwagę duża zawartość witamin z grupy B (tiamina, ryboflawina, niacyna, pirydoksyna) oraz witaminy C. Należy także podkreślić, że witamina B₁₂, która znajduje się w spirulinie występuje w formie nieaktywnej, co oznacza, że jest ona nieprzyswajalna przez organizm człowieka. W związku z tym nie ma ona żadnej wartości biologicznej i nie może stanowić źródła witaminy B₁₂ w dietach bezmięsnych.

Potencjalne właściwości zdrowotne spiruliny

Spirulinie często przypisuje się liczne korzystne działania. Niestety nie dysponujemy wiarygodnymi badaniami potwierdzającymi te efekty.

Badania naukowe na temat spiruliny wskazują na jej rolę w zapobieganiu nowotworom oraz działanie ochronne przed czynnikami mutagennymi. Obserwuje się także wpływ spiruliny na zwiększenie aktywności układu immunologicznego. W jednym z badań zaobserwowano przyspieszenie (w porównaniu z grupą kontrolną) namnażania się komórek NK (natural killer) w organizmach, którym podawano ekstrakty z Arthrospira. Należy podkreślić, że komórki NK tworzą pierwszą linię obrony przed zakażeniami wirusowymi oraz przed komórkami zmienionymi nowotworowo.

Spirulina zawiera także dużo przeciwutleniaczy, które hamują wytwarzanie wolnych rodników. Cecha ta może się przyczyniać do zapobiegania powstawaniu chorób neurodegeneracyjnych. Ponadto u osób w starszym wieku, którym przez 16 tygodni podawano spirulinę, zaobserwowano istotne zwiększenie stężenia przeciwutleniaczy w krwi. Właściwości antyoksydacyjne, które przypisuje się spirulinie wynikają głównie z obecności tokoferoli i ß-karotenu oraz kwasów fenolowych. Jak wiadomo, nadmiar żelaza działa prooksydacyjnie. W badaniach na modelach zwierzęcych oraz liniach komórkowych zaobserwowano, że w środowisku o toksycznie dużym stężeniu żelaza w obecności spiruliny żelazo zostało schelatowane, a stres oksydacyjny zmniejszał się. Tych działań nie potwierdzono jednak w badaniach klinicznych, nie można więc przesądzać, że spirulina wywiera podobny wpływ na organizm ludzki.

Dostępne i opisane powyżej publikacje dotyczące potencjalnych korzyści zdrowotnych związanych z przyjmowaniem spiruliny są bardzo słabej jakości i nie pozwalają wyciągnąć wiarygodnych wniosków na temat korzyści dla zdrowia wynikających ze stosowania tego suplementu.

Suplementacja spiruliną

Spirulinę spożywa się przede wszystkim jako suplement diety, dostępny w postaci proszku lub kapsułek.

Osoby przewlekle przyjmujące leki powinny poinformować lekarza o ewentualnym włączeniu spiruliny do diety. Nie należy także zalecać spiruliny kobietom w ciąży oraz kobietom karmiącym. Nie zebrano dotąd wystarczających danych, aby potwierdzić ich bezpieczeństwo dla takiej populacji. Z uwagi na fakt, że spirulina może pobudzać układ immunologiczny, przestrzega się także przed stosowaniem spiruliny u osób z chorobami autoimmunologicznymi (stwardnienie rozsiane czy reumatoidalne zapalenie stawów), gdyż może to prowadzić do zaostrzenia objawów chorobowych. Podobnie osoby chorujące na fenyloketonurię powinny unikać spiruliny.

Działania niepożądane przyjmowania spiruliny

Spirulina posiada status GRAS (Generally Recognized As Safe), nadany przez amerykańską FDA (Food and Drug Administration – Agencja ds. Żywności i Leków). Oznacza to, że powszechnie uznawana jest za bezpieczną.

Jednym z potencjalnych zagrożeń związanych z preparatami zawierającymi spirulinę jest ryzyko zawartości toksycznych gatunków sinic, które mogą działać hepatotoksycznie, cytotoksycznie i neurotoksycznie. Badania wykazały, że zanieczyszczenie cyjanotoksynami jest poważnym problemem i dotyczy on przede wszystkim szczepów hodowanych w niemonitorowanym środowisku. Ponadto należy pamiętać, że skład suplementów nie jest tak precyzyjnie zbadany, jak w przypadku leków. Dlatego stosując spirulinę, należy ją kupować wyłącznie od sprawdzonych producentów i w oficjalnym obrocie.

Trudno także określić optymalną dawkę spiruliny, gdyż może ona zależeć od wielu czynników (np. wiek czy stan zdrowia). Nie ma też wystarczających danych naukowych, na podstawie których można by wydać takie zalecenia. Trzeba pamiętać, że naturalne produkty nie zawsze są w pełni bezpieczne i dawkowanie może być istotne. Pamiętaj, aby zawsze stosować się do informacji zawartych na etykietach produktów.