Miód - właściwości zdrowotne i prawidłowe przechowywanie

Od wielu lat obserwuje się wzrost zainteresowania produktami naturalnymi. Do takich produktów zalicza się m.in. naturalny miód pszczeli. Do wytworzenia miodu służą pszczołom nektar i spadź. W związku z tym wyróżniamy miody nektarowe, spadziowe i nektarowo-spadziowe.

Głównym składnikiem miodu są węglowodany i woda, ale produkt ten jest także źródłem naturalnych przeciwutleniaczy i enzymów. Około 80% suchej masy stanowią cukry proste – glukoza i fruktoza. Poza nimi w miodzie znajdują się także wielocukry melecytoza i erloza. Z innych związków obecnych w miodzie wymienić należy kwasy organiczne, flawonoidy (m.in. mirycetyna, kwercetyny i hesperydyny) oraz barwniki. W miodzie znajdują się także śladowe ilości witamin i składników mineralnych.

Właściwości zdrowotne miodu

Mimo licznych informacji znajdujących się w internecie trudno jednoznacznie wykazać konkretne działanie lecznicze miodu. Wynika to przede wszystkim z faktu, że nie ma wystarczającej liczby dobrze zaplanowanych i przeprowadzonych badań (odpowiednio licznych i z grupą kontrolną). Wydaje się także, że korzystne zmiany, które obserwuje się w niektórych badaniach są wynikiem oddziaływania odżywczego, a nie konkretnego działania leczniczego.

Wielu badaczy zwraca także uwagę na aktywność przeciwdrobnoustrojową miodów i tłumaczy ją niskim pH oraz dużą ilością cukru w tym produkcie spożywczym. Właściwości przeciwbakteryjne związane są także z zawartością w nim niewielkich ilości nadtlenku wodoru, który powstaje w wyniku działania enzymów obecnych w miodzie.

Istnieją także prace wskazujące na przeciwkaszlowe właściwości miodu. Autorzy badania z 2012 roku wyciągnęli wniosek, że miód podany dzieciom 30 minut przed snem w ilości 1,5 łyżeczki lepiej niż placebo łagodził nasilenie nocnego kaszlu związanego z przeziębieniem.

Aby miód zachował wszystkie wartości odżywcze, nie może być podgrzany do temperatury przekraczającej 45^oC, gdyż dochodzi do inaktywacji enzymów.

Właściwe przechowywanie miodu

Miód najlepiej przechowywać w szczelnie zamkniętym szklanym, porcelanowym lub kamionkowym pojemniku. Optymalna temperatura przechowywania miodu powinna wynosić od 0° do 10°C, a wilgotność powietrza 65–75%. Pomieszczenie, w którym przechowuje się miód powinno być zaciemnione.

Podczas przechowywania miodu poza zmianą konsystencji obserwuje się także zmniejszenie intensywności zapachu, zmianę barwy na ciemniejszą oraz zmianę smaku. Jednak w odpowiednio przechowywanym miodzie takie zmiany zachodzą powoli i miód może być przechowywany długo, ale nie bez końca. W miarę upływu czasu zwiększa się w miodzie ilość związku zwanego 5-hydroksymetylofurfuralem, będącego produktem kwaśnego rozkładu fruktozy. Związek ten jest podejrzany o niekorzystny wpływ na organizm człowieka. Wzrost jego zawartości w miodach obserwuje się w sytuacji niewłaściwego przechowywania miodu, przegrzania oraz w przypadku zafałszowania miodu tzw. cukrem inwertowanym.

Krystalizacja miodu – czy to zjawisko korzystne?

Konsystencja miodu tuż po zebraniu jest gęsta i lepka. Natomiast w miarę zwiększania się długości przechowywania miodu dochodzi do jego krystalizacji. Jest to proces fizyczny, który polega na zmianie konsystencji miodu z płynnej na stałą. Proces ten przebiega z różną szybkością i uzależniony jest od odmiany miodu, a dokładnie od stosunku glukozy do fruktozy. Upraszczając, miody, które charakteryzują się większą zawartością glukozy (np. miód lipowy, rzepakowy) krystalizują szybciej, a te które mają przewagę fruktozy (np. miód akacjowy i ze spadzi iglastej) wolniej. Podkreślić należy, że proces ten w żaden sposób nie obniża jakości miodu.

Kto nie może spożywać miodu?

Miodu nie należy podawać dzieciom przed ukończeniem 12. miesiąca życia z uwagi na to, że może on zawierać przetrwalniki Clostridium botulinum, zdolne do produkcji botuliny, czyli toksyny jadu kiełbasianego będącej silną neurotoksyną.

Miód nie jest także wskazany u osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej z uwagi na dużą zawartość cukrów prostych. Należy także pamiętać, że miód ma duże ilości fruktozy, której spożycie nie powoduje uwalniania insuliny. Efektem tego jest osłabiony poposiłkowy wyrzut leptyny, białka odpowiedzialnego za długoterminową regulację bilansu energetycznego organizmu. Dodatkowo fruktoza nie hamuje wydzielania greliny (zwanej hormonem głodu). Uważa się, że te dwa procesy mogą prowadzić do spożywania nadmiernych ilości kalorii.

Jedno jest także pewne, że spożycie herbaty z cytryną i miodem nikomu nie zaszkodzi. Należy jednak pamiętać, aby miód rozpuścić w letniej herbacie, gdyż w przeciwnym wypadku wysoka temperatura pozbawi go wszystkich wartości odżywczych i sprawi, że miód stanie się zwykłą substancją słodzącą.

Alergia na miód

Alergia na miód występuje rzadko. Najczęściej dotyczy ona osób, u których stwierdza się alergie na pyłki drzew i traw oraz zarodniki grzybów. Objawy alergii na miód dotyczą układu pokarmowego, układu oddechowego i skóry (zwłaszcza w przypadku miodu i produktów pochodnych stosowanych w kosmetologii). W bardzo rzadkich przypadkach mogą wystąpić ciężkie reakcje ogólnoustrojowe stanowiące zagrożenie życia.