Miedź (Cu) w organizmie człowieka występuje głównie w układzie kostnym oraz mięśniach; pewne jej ilości znajdują się również w wątrobie, mózgu i krwi.
Fot. pixabay.com
Miedź pełni wiele funkcji w organizmie, m.in. bierze udział we wchłanianiu żelaza w przewodzie pokarmowym oraz uczestniczy w tworzeniu i prawidłowym funkcjonowaniu czerwonych krwinek. Jest składnikiem wielu enzymów. Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia. Odgrywa rolę w metabolizmie tłuszczu.
Niedobory miedzi mogą wynikać z niedostatecznego spożycia tego składnika lub być skutkiem chorób. Niedobory miedzi spotyka się u chorych żywionych pozajelitowo, przy zaburzeniach wchłaniania oraz w przebiegu chorób metabolicznych. Mogą wystąpić także w przypadku spożywania zbyt dużych dawek suplementów cynku. Niedobory miedzi mogą objawiać się problemami neurologicznymi lub niedokrwistością związaną z nieprawidłowym wykorzystaniem żelaza. Pojawiają się doniesienia o wpływie niedoborów miedzi na rozwój chorób układu krążenia. Znaczne niedobory tego składnika mogą być przyczyną zwiększonej łamliwości kości, zaburzeń w powstawaniu tkanki łącznej, osłabienia odporności i opóźnionego wzrostu.
Nadmierne spożycie miedzi może wywoływać objawy toksyczne, których skutkiem mogą być nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha, zawroty głowy i metaliczny posmak w ustach. Silne zatrucia miedzią u ludzi występują rzadko.
Miedź występuje zarówno w produktach zwierzęcych, jak i roślinnych. Do produktów bogatych w ten składnik należą: nasiona słonecznika, suche nasiona roślin strączkowych, wątroba, orzechy, kakao i płatki owsiane. Niewielkie ilości miedzi zawierają: mleko i jego przetwory, mięso, jasne pieczywo oraz znaczna część warzyw i owoców. Zawartość miedzi w przykładowych produktach spożywczych przedstawiono w tabeli 1.
Przeciętna przyswajalność miedzi z żywności wynosi około 35–50%. Gdy występują niedobory miedzi, jej przyswajalność ulega zwiększeniu. Miedź jest lepiej wchłaniana w obecności białek zwierzęcych niż roślinnych. Niektóre pierwiastki mają negatywny wpływ na jej przyswajanie (np. żelazo, cynk, cyna, wapń i fosfor). Przyswajanie miedzi zmniejszają także fityniany, błonnik pokarmowy i związki siarki.
Średnie zapotrzebowanie na miedź dla osób dorosłych wynosi 0,7 mg/d (Jarosz M., Bułhak-Jachymczyk B., 2008).
| Tabela 1. Zawartość miedzi w 100 g wybranych produktów spożywczych | |
|---|---|
| produkt | miedź (mg) |
| kakao 16%, proszek | 3,71 |
| słonecznik, nasiona | 1,87 |
| dynia, pestki | 1,57 |
| orzechy laskowe | 1,29 |
| migdały | 1,00 |
| wątroba wieprzowa | 0,63 |
| natka pietruszki | 0,61 |
| płatki owsiane | 0,55 |
| fasola biała, nasiona suche | 0,48 |
| kasza gryczana | 0,41 |
| groszek zielony | 0,30 |
| orzechy włoskie | 0,28 |
| pasztet pieczony | 0,26 |
| chleb żytni razowy | 0,24 |
| śledź w oleju | 0,24 |
| bułki grahamki | 0,22 |
| ryż biały | 0,17 |
| śledź solony | 0,17 |
| czekolada gorzka | 0,16 |
| sardynka w pomidorach | 0,16 |
| makrela wędzona | 0,16 |
| czekolada mleczna | 0,13 |
| czarne jagody | 0,11 |
| kiełbasa krakowska sucha | 0,11 |
| burak | 0,10 |
| salami popularne | 0,10 |
| kajzerki | 0,10 |
| banan | 0,10 |
| kiszka kaszana jęczmienna | 0,09 |
| wieprzowina, karkówka | 0,08 |
| wołowina, pieczeń | 0,08 |
| noga kurczaka | 0,08 |
| polędwica sopocka | 0,07 |
| pomarańcza | 0,07 |
| ser gouda tłusty | 0,07 |
| wieprzowina, schab | 0,06 |
| pomidor | 0,06 |
| jaja kurze całe | 0,06 |
| płatki kukurydziane | 0,05 |
| jogurt truskawkowy 1,5% tł. | 0,04 |
| ser brie pełnotłusty | 0,04 |
| mintaj świeży | 0,04 |
| jabłko | 0,04 |
| kapusta biała | 0,03 |
| brokuły | 0,03 |
| mleko 2% tł. | 0,02 |
| ser twarogowy półtłusty | 0,02 |
| Na podstawie: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005. | |
